Ceza davasının tazminat davasına etkisi

Ceza davasının tazminat davasına etkisi

Ceza davası, maddi tazminat davası veya manevi tazminat davasına etki eder mi? Ceza davasının tazminat davasına etkisi nedir?

Tazminat davasının, ceza davasının sonucunu beklemesi (hukuki ifadeyle mesele-i müstehire, bekletici mesele veya bekletici sorun) yapılması Türk hukukunda sıkça karşılaşılan bir durumdur. Bu uygulama, özellikle aynı olaydan kaynaklanan ceza ve tazminat davaları söz konusu olduğunda önem kazanır.

Mesele-i müstehire veya bekletici mesele veya bekletici sorun nedir?

Bekletici mesele, bir davada sağlıklı bir karar verilebilmesi için, başka bir davanın sonucunun beklenmesinin gerekli olduğu durumlardır. Bu husus, HMK (Hukuk Muhakemeleri Kanunu) 165. maddede düzenlenmiştir.

Tazminat ve Ceza Davaları Arasındaki İlişki

Aynı fiil, hem bir suç hem de bir haksız fiil (veya sözleşmeye aykırılık) teşkil edebilir. Örneğin bir trafik kazasında, sürücü hem ceza davasında taksirle yaralama veya öldürme suçundan yargılanabilir, hem de mağdur (veya yakınları) tazminat davası açabilir.

Mahkeme Ne Zaman Bekletici Mesele Yapabilir

Hukuk Mahkemesi, tazminat davasında “olayın faili kimdir”, “kast var mıdır”, “fiil gerçekleşmiş midir” gibi hususların ceza davasının sonucuna göre netleşmesini gerekli görürse, ceza davasının sonucunu bekletici mesele yapabilir.

Hukuk mahkemesinin ceza davasının sonucunu bekletici mesele yapması bir zorunluluk değildir. Ancak eğer tazminat davasında verilecek karar doğrudan ceza davasındaki tespitlere bağlıysa, mahkeme beklemeyi tercih eder.

Ceza Mahkemesinin Kararının Hukuk Mahkemesine Bağlayıcılığı

Ceza mahkemesi sadece fiilin işlenip işlenmediği ve failin kim olduğu yönünden hukuk mahkemelerini bağlar (Türk Medeni Kanunu md.74). Hukuk mahkemesi de isterse tazminat miktarı, kusur oranı gibi diğer konularda bağımsız değerlendirme yapabilir.

Bekletici mesele uygulaması sayesinde, mahkemeler birbirine bağlı konular hakkında birbirleriyle çelişmeyen, birbirleriyle uyumlu kararlar alabilmesi sağlanmış olur.

Sonuç olarak;

Eğer ceza davasının sonucuna göre tazminat davasındaki bazı hukuki durumlar netleşecekse (örneğin failin kimliği ya da fiilin varlığı), hukuk mahkemesi ceza davasının sonucunu bekleyebilir. Bu sayede tazminat davası daha isabetli ve adil bir şekilde sonuçlandırılır.

Tazminat davası açmak için bir tazminat davası avukatı ile görüşüp tazminat davası açmadan önce, ceza davasını takip eden ceza avukatı ile görüşüp ceza davası hakkında bilgi almanızda büyük yarar olduğu söylenebilir.

Ceza davasının tazminat davasına etkisi hakkında Yargıtay’ın görüşü

Ceza mahkemesi kararlarının tazminat davalarında bekletici mesele yapılması gerektiğine dair bir çok Yargıtay içtihat kararı vardır. Konu ile ilgili emsal olabilecek bir Yargıtay kararını aşağıda bulabilirsiniz:

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, Esas No : 2017/1332, Karar No : 2020/13 Karar Tarihi : 2020-01-14

MAHKEMESİ : Asliye Hukuk Mahkemesi

Davacı … Genel Müdürlüğüne izafeten … Orman İşletme Müdürlüğü vekili Avukat … tarafından, davalı … aleyhine 14/03/2016 gününde verilen dilekçe ile 6831 sayılı Orman Kanunu’na muhalefet nedeniyle maddi tazminat istenmesi üzerine mahkemece yapılan yargılama sonunda; davanın kısmen kabulüne dair verilen 15/06/2016 günlü kararın Yargıtay’ca incelenmesi davalı tarafından süresi içinde istenilmekle temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra tetkik hakimi tarafından hazırlanan rapor ile dosya içerisindeki kağıtlar incelenerek gereği görüşüldü.

Dava, 6831 sayılı Orman Kanunu‘na muhalefet nedeniyle maddi tazminat istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kısmen kabulüne karar verilmiş; hüküm, davalı asıl tarafından temyiz edilmiştir.
Davacı vekili; … Orman İşletme Müdürlüğü’nün sorumluluk sınırları içerisinde bulunan orman arazisinde davalının, tarla açmak ve sedir fidanlarını kesmek suretiyle idareyi zarara uğrattığını belirterek maddi zararın tazmini talebinde bulunmuştur.

Davalı; davaya konu olay nedeniyle hakkında yapılan ceza yargılamasında beraat ettiğini belirterek davanın reddi gerektiğini savunmuştur.

Mahkemece; ağaç kesme suçu bakımından davalı hakkında beraat kararı verilmekle birlikte, davalının işgal ve faydalanma suçu nedeniyle mahkum olduğu, bu suç bakımından verilen kararın kesinleştiği, ceza yargılamasında davaya konu ormanlık alanın davalı tarafından işgal edildiği ve davalı tarafça davacı idareye verilen zararın tespit edildiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Dosya içeriğinden, davalı hakkında, davaya konu olay nedeniyle kapatılan … Sulh Ceza Mahkemesi‘nin 2010/404 Esas sayılı dosyasında kesinleşmiş orman kadastrosu sınırları içerisinde tarla açmak suretiyle işgal ve faydalanma suçundan ceza davası açıldığı, yapılan yargılama sonucunda, davalının adı geçen suç nedeniyle mahkumiyetine karar verildiği, kararın Yargıtay 3. Ceza Dairesi tarafından 28/03/2013 tarihinde onanarak kesinleştiği, yine aynı olay nedeniyle davalı hakkında … 2. Asliye Ceza Mahkemesi‘nin 2014/193 Esas sayılı dosyasında yapacak nitelikte emval veren ağaç kesme suçundan ceza davası açıldığı, yapılan yargılama sonucunda, isnat edilen suçun sanık tarafından işlendiğinin sabit olmaması nedeniyle sanığın atılı suçtan beraatine karar verildiği, kararın davacı tarafça temyiz edildiği, anılan kararın henüz kesinleşmediği anlaşılmıştır.

818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 53. Maddesi (6098 sayılı TBK nın 74. Maddesi) uyarınca hukuk hakimi, ceza mahkemesinin beraat kararı ile bağlı değil ise de hem ilmi, hem de kökleşmiş yargı kararlarında ceza mahkemesince belirlenen maddi olgunun hukuk hakimini bağlayacağı kabul edilmektedir.

Dava konusu olayın özelliği nedeniyle ceza mahkemesindeki yargılama sonucunda davalı hakkında verilecek kararın iş bu dosya sonucunu etkileyeceği düşünülerek kesinleşmesi beklenilmeli ve ondan sonra bütün deliller birlikte değerlendirilerek varılacak sonuca uygun bir karar verilmelidir. Mahkemece açıklanan yönler gözetilmeyerek, yazılı biçimde karar verilmiş olması, usul ve yasaya uygun düşmediğinden kararın bozulması gerekmiştir.

SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, bozma nedenine göre davalı asılın diğer temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına ve peşin alınan harcın istek halinde geri verilmesine 14/01/2020 gününde oy birliğiyle karar verildi.